زیارت امام رضا علیه السلام و یا حرم هر یک ازاهل بیت آرزوی هر انسان آزاده ایست و مخصوصا برای ما شیعیان زیارت امام رضا مخصوصا یک خاطره به یادماندنی است، حرم اهل بیت علیهم السلام آرامشی با خود دارد که شاید به خاطر دلیلی است که اهل بیت در حدیثی آن را فرموده اند که هر کس قبر ما را زیارت کرده باشد، مثل این است که ما را در زمان حیاتمان زیارت کرده است. (1)

یا این روایت از پیامبر صلی الله علیه و آله که فرمودند:
پاره تن من در خراسان دفن خواهد شد. هر انسان اندوهناکی او را زیارت کند، خدای عزوجل اندوه او را از بین خواهد برد و هر گناهکاری که به زیارت او بشتابد، خدا گناهانش را می‏آمرزد. (2)

اما آنچه که گاه شاید برای امثال من کمی درگیر کننده باشد اینکه واقعا چگونه باید زیارت کنیم؟ از کدام درب وارد شویم؟ کجای حرم بنشینیم؟ چه زیارتی بخوانیم؟ چه دعایی بکنیم؟ ضریح را دست بزنیم یا نه؟ همه و همه ی این ها سوالاتی است که ممکن است برای ما پیش آمده باشد.

پابرهنه شویم یا نه؟ درب حرم با ببوسیم یا نه؟ چه کارهایی را اصلا نباید در حرم انجام دهیم؟ اینکه در حرم گاهی پیش خانواده بنشینیم و صحبت کنیم خوب است یا نه؟

همه و همه و هزاران سوال دیگر برای زائر ممکن است پیش بیاید ولی کار درست چیست؟ زیارت نیکو کدام است؟ کدامش حس خوب و خوشی برایمان خواهد داشت؟

برویم یا نرویم؟

زیارت خوب است ولی آیا ما همیشه میتوانیم زیارت کنیم یعنی آیا همیشه زمان خوبی برای زیارت است؟ امام علی(ع) می‏فرمایند: إنّ لِلقُلوبِ إقبالاً و إدباراً، (3) یعنی گاهی قلب حال عبادت ندارد، گاهی اصلا شاید صلاح نباشد که وارد حرم شویم.

آیت الله بهجت میفرمودند: "به قلبتان مراجعه کنید و ببینید آیا تحولی در آن به وجود آمده و تغییر یافته است یا نه؟ اگر تغییر حال در شما بود، حضرت علیه‌السلام به شما اجازه داده است. اذن دخول حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام گریه است، اگر اشک آمد امام حسین علیه‌السلام اذن دخول داده‌اند و وارد شوید.

اگر حال داشتید به حرم وارد شوید. اگر هیچ تغییری در دل شما به وجود نیامد و دیدید حالتان مساعد نیست، بهتر است به کار مستحبی دیگری بپردازید. سه روز روزه بگیرید و غسل کنید و بعد به حرم بروید و دوباره از حضرت اجازه ورود بخواهید."

مانند قرآن خواندن است که میفرمایند وقتی حال نداشتی نخوان، زیرا عبادت همراه با کسالت زدگی ایجاد میکند، حضرت آیت الله بهجت میفرمودند: "یکی از بزرگان می‌گوید، من به دو چیز امیدوارم؛ نخست آنکه قرآن را با کسالت نخوانده‌ام. بر خلاف بعضی که قرآن را آنچنان می‌خوانند که گویی شاهنامه می‌خوانند. قرآن کریم موجودی است شبیه عترت. دوم، در مجلس عزاداری حضرت سیدالشهداء گریه کرده‌ام."

چه دعاهایی کنیم؟

همه زیارتنامه‌ها مورد تأیید هستند. زیارت جامعه کبیره را بخوانید. زیارت امین الله مهم است. -قلب شما- این زیارات را بخواند. با زبان قلب خود بخوانید. لازم نیست حوائج خود را در محضر امام علیه‌السلام بشمرید. حضرت علیه‌السلام می‌دانند! مبالغه در دعاها نکنید! زیارت قلبی باشد. امام رضا علیه‌السلام به کسی فرمودند: «از بعضی گریه‌ها ناراحت هستم!»

واقعا باید بدانیم که حضرت ناظرند و حاضر، پس آداب باید رعایت شود، درخواست و حاجت از امام رضا باید با آدابش انجام شود، گویی که نشسته روبروی شما و شاهد است.

کجای حرم بنشینیم؟

حضرت آیت الله بهجت وقتی میخواستند زیارت کنند با این که همیشه از خیابان امام رضا علیه السلام می آمدند حتما از صحن آزادی یعنی پایین پا وارد حرم میشدند، آرام و ساکن بودند چنان قطره ای در اقیانوس، بنابراین اگر عمل بزرگانی چون ایشان بر اساس روایات است بهتر است از پایین پا وارد حرم شویم، اما از آن مهم تر این است جایی که مینشینیم مزاحم کسی نباشد، این طور نباشد جای کسی را بگیریم. (4)

در دست زدن به ضریح همین است، اگر دست زدن به ضریح موجب حق الناس و هل دادن و آزار زائران باشد صلاح نیست. زیارت همه اش ادب است و ادب همراه با آرامش است و این آرامش را در رفتار و سیره بسیاری از بزرگان میدیدیم. آرام قدم برداشتن و کم صحبت کردن میتواند به دستیابی به این آرامش کمک کند.

پی نوشت:

1 قال الصادق (ع) : من زارنا فی مماتنا فکأنما زارنا فی حیاتنا.

حضرت امام صادق (ع) فرمود:هر کس ما را پس از وفاتمان زیارت کند، گویا ما را در حال حیات، زیارت کرده است.

بحار الانوار، ج 97، ص .124

2. رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود:«ستدفن بضعة منی بخراسان ما زارها مکروب الا نفس الله کربته ولا مذنب الا غفرالله ذنوبه»

عیون اخبار الرضا، ج‏2، ص‏257.

3. تحف العقول : لأبی محمد الحسن بن علی بن الحسین بن شعبة الحرانی من فقهاء القرن الرابع الهجری / باب ما روی عن الامام علی بن أبی طالب ( علیه السلام ) 

4. شیوه زیارت رفتن حضرت آیت الله بهجت